معنی، بافت و شان نزول در قرآن

قرآن، محور همه ارزشهای اسلامی بود و امت اسلامی، ناگزیر برای راهیابی به کمال و رفع کاستیهای فردی و اجتماعی خود، رو به سوی این کتاب آسمانی داشت و برای فهم معارف بلند آن و درک رمز و رازهای آن به تکاپوی پرداخت . این تکاپو به تنظیم و تدوین مسائلی انجامید که "علوم قرآن" نامیده شد. علوم قرآن به مقوله هایی اطلاق گردید که به شکلی در فهم و تفسیر قرآن تاثیر داشت و به عنوان مقدمه قرآن شناسی و قرآن فهمی باید مورد بحث و بررسی قرار می گرفت ، علومی مانند: تاریخ قرآن، ناسخ و منسوخ، محکم و متشابه، شان نزول و... در این میان علم شان نزول به دلیل ارتباط مستقیم با فضای نزول آیات و ترسیم زمینه های پیشینی وحی، از جایگاهی چشمگیر و موثر برخوردار است ولی باید اذعان کرد که این مقوله، آنگونه که باید، مورد طرح و بررسی قرار نگرفته است این نوشتار، تلاشی است در جهت تبیین نقش بافت در معانی جملات و به تبع آن نقش شان نزول در تفسیر و فهم آیات قرآن. نخست بحث را با "معنی" و "نظریه های معنایی" آغاز می کنیم، آنگاه به نقش "بافت " در فهم معانی جملات می پردازیم. سپس شان نزول را مطرح کرده و با تعاریفی که از آن بدست خواهیم داد، روشن می کنیم که در واقع همان نقشی را که "بافت " در فهم معانی جملات دارد، شان نزول در فهم معانی بسیاری از آیات دارد و بالاخره در آخرین فصل، فصل سوم مصداقهای معین و مشخصی را از نقش شان نزول در فهم معانی آیات بر می شماریم در نهایت نتیجه می گیریم که بدون شان نزول (بافت) معانی بسیاری از آیات را نمی توان فهمید.